Thema: Door de wind
“Toen richtte ik mijn aandacht op al mijn werken, die mijn handen gemaakt hadden, en op het zwoegen waarmee ik had gezwoegd om ze tot stand te brengen. Zie, het was alles vluchtig en najagen van wind. Daarin was geen voordeel onder de zon.” (Prediker 2:11 – HSV)
“Maar toen nam ik alles wat ik ondernomen had nog eens in ogenschouw, alles wat mijn moeizaam gezwoeg me opgeleverd had, en ik zag in dat het allemaal maar lucht en najagen van wind was. Het had geen enkel nut onder de zon.” (Prediker 2:11 – NBV21)
Als je een Bijbelboek wilt lezen waarbij je bijna het gevoel krijgt dat de schrijver toch wel minimaal depressief moet zijn, dan moet je het boek Prediker eens lezen. Ouderwets als dat ik ben, lees ik aan tafel nog steeds de Bijbel van voor naar achter. Op dit moment heb ik het boek Prediker uit en meerdere keren dacht ik: “Man, had jij gewoon niet een psychiater nodig gehad”? En lees het boek maar eens achter elkaar door en ik denk dat je ook dat gevoel krijgt. Prediker is gewoonweg somber in extremis. Alleen heb ik als theoloog dan altijd de lastige uitdaging om mijzelf te gaan zitten afvragen wat dan toch de boodschap is van de boek waarvan de schrijver alles op een hoop gooit en het verklaart tot niets. Is er dan wel een bedoeling?
De schrijver, Salomo, gebruikt in het boek meerdere keren de uitspraak dat iets leeg is en niet meer dan het najagen van wind. Ik denk dat het je helpt om gewoon eens even te bedenken wat dat is, najagen van wind. Als het flink stormt, dan ga je met je rug naar de wind staan en begin dan eens met de wind mee te rennen en probeer dan die wind eens te pakken. Je voelt wel aan dat dit onzin in het kwadraat is. Je rent toch niet achter de wind aan om die te pakken te krijgen? Het enige dat je na afloop hebt zijn lege handen. Er iets niets zinlozer te bedenken dan dit.
Salomo gebruikt dit beeld voor alles wat zinloos is in het leven. En eigenlijk zegt hij: Het hele leven is zinloos. Je kunt heel hard en veel werken, maar is dat wat echt waarde geeft? Natuurlijk lopen de dwazen in deze wereld met hun hoofd tegen een muur op, maar de wijzen hebben dan misschien wel meer wijsheid, maar ook meer zorgen en straks aan het eind is alles ook gewoon weer gelijk. Dus wat je nu doet of niet doet, uiteindelijk levert het je niets op. Hard werken en voor je geld leven, levert je verslaving aan geld op, hoe leeg is dat. Maar de andere kant, niet veel verdienen maar wel je plicht doen, zorgt dat je misschien net kunt rondkomen. Is dat ook niet najagen van wind?
Hij zegt niet dat wijsheid niet goed is, maar uiteindelijk maakt het niets uit, want honderd jaar nadat je geleefd hebt, weet niemand meer van je. Salomo zegt niet dat je vooral maar onverschillig zou moeten leven, besef juist wel dat God je Schepper is en dat je ook rekenschap moet afleggen, maar als je het boek Prediker goed leest, dan ontdek je geen depressiviteit, maar dan ontdek je relativering. Over hoeveel dingen maak jij je druk, wat als je straks aan het einde van je leven komt je toch moet zeggen: Het was wind in mijn handen. Salomo heeft zijn leven wijsheid nagejaagd, maar hij zegt ook eerlijk dat ook dat weer een doel op zichzelf werd. Al het gezwoeg, goed of fout, uiteindelijk houd je er niets van over. Wat dan het belangrijkste is? Dat je leeft! Dat je echt doet wat je leven echt doel geeft.
Vaak zie je gebeuren dat als iemand een slechte boodschap krijgt, dat dan ineens al die dingen er niet meer toe doen, dan blijft alleen dat over wat er echt toe doet. Salomo praat je niet de put in en wil je ook niet onverschillig maken en je maar laten raak leven, helemaal niet zelfs, want bij al het najagen van wind is een leven in dwaasheid het verschrikkelijkste, maar relativeer wel die dingen die je zo belangrijk vindt, maar die er voor zorgen dat je niet leeft.
Gebed: Heer, Leer mij leven, echt leven en echt de zin van het leven ontdekken. U bent mijn hoogste doel, maar leer mij ook te zien wat er naast U ook echt toe doet en wat najagen van wind is in mijn leven.
