Thema: Op pad met Paulus
“En enigen die uit Judea gekomen waren, leerden de broeders: Als u niet besneden wordt volgens het gebruik van Mozes, kunt u niet zalig worden.” (Handelingen 15:1)
Wat is eenheid? Dat was even een vraag die bij mij opkwam toen ik Handelingen 15 las. Een voor mij eigenlijk wel erg bekend hoofdstuk, omdat je tijdens je theologiestudie leert dat dit over het apostelconvent gaat. Als theologiestudenten moesten we de indelingen van alle Bijbelboeken kennen. Het hele 15e hoofdstuk is eigenlijk een bijzonder hoofdstuk in het Bijbelboek Handelingen, omdat het daar even niet over zending gaat, maar dat de apostelen bij elkaar komen in Jeruzalem omdat er verschil van mening was ontstaan. En daarbij stelde ik mijzelf bij het schrijven de vraag wat eenheid is. Betekent eenheid dat je het altijd met elkaar eens bent? Ik denk het serieus niet.
Eenheid is veel meer dat terwijl je verschillende inzichten hebt, je er toch met elkaar uitkomt. En reken dat de omstandigheden in Handelingen 15 niet mals zijn geweest. Het heeft echt wel even flink geknetterd. Er ontstonden even twee partijen die het flink oneens met elkaar waren. En wat wil je een kerk die net begint te groeien, met zoveel meningen, met zoveel nieuwe ontdekkingen en vormen, daar moet het soms ook gewoon even spannend zijn. Dat gebeurde daar, net zoals wij daar hier ook maar al te vaak last van hebben. En wat is dan de juiste keus?
Paulus en Barnabas worden geconfronteerd met de gemeente die uit heidenen bestond die tot geloof waren gekomen en toen waren er ineens ook ex-Farizeeërs die ook tot geloof waren gekomen. Je begrijpt wel hoe lastig dat geweest moet zijn. En Paulus heeft dat ook als geen ander begrepen. Als je later de brief aan de Galaten leest, dan blijkt hij hier makkelijker mee om te gaan dan nu in deze situatie. Eigenlijk loopt de discussie over de besnijdenis. De Joden die hier tot geloof waren gekomen eisten dat de heidenen die tot geloof waren gekomen ook besneden moesten worden.
Uiteindelijk gaan Paulus en Barnabas hiermee terug naar Jeruzalem om dit te bespreken met de broeders daar. Dit besluit konden ze niet zelf nemen. Opmerkelijk is dat er ook daar discussie ontstaat. De besnijdenis was voor de Joden van zo groot belang dat dit er eigenlijk bij moest horen. Dit werden dus voorwaarden die erbij zouden horen en het kon niet zonder. Of het echt een voorwaarde was is niet duidelijk, maar na geloof de besnijdenis toepassen in ieder geval wel.
Op de vergadering in Jeruzalem wordt het na een flinke discussie wel weer een eenheid. Geen besnijdenis voor de heidenen. En eigenlijk ook daarmee geen wettische regels voor de heidenen. Waarschijnlijk is het niet gegaan over de Tien Geboden, maar veel meer over alle voorschriften die God voor Israël had vastgesteld omdat Israël Zijn eigendom was als volk. In dat kader past ook de besnijdenis. Dat is iets dat helemaal uniek was voor Israël als volk. Dat was ook niet bedoeld voor heidenen die tot geloof kwamen net als heel veel van de sociale wetgeving en de voedselwetten. Je merkt ook dat er maar een paar regels overblijven en die gaan niet over de Tien Geboden. Dat gaat over de sociale wetten en de voedselwetten die speciaal voor Israël waren als Gods uitverkoren volk. Voor de heidenen blijft dan alleen over: Niets eten dat aan afgoden is geofferd, geen ontucht, het verstikte mag je niet eten en bloed mag je niet eten.
Wat maakt nu dat dit uiteindelijk kon gebeuren dat hier toch weer eenheid kwam? Het getuigenis van het geloof onder zoveel heidenen. God had door dat geloof duidelijk gemaakt dat die bijzaken geen rol speelden. En die vier dingen blijven gelden voor ons, terwijl voor Israël de besnijdenis en de sociale wetgeving niet wordt afgeschaft. Misschien is dat best nu even theoretisch voor je gevoel en toch leren we hier ook weer iets over de eenheid. Daar kom je alleen als je met elkaar blijft praten en daar kom je alleen als je terug durft te gaan tot de kern waar het echt om moet gaan. Dat moet je durven, maar zo blijf je alleen in eenheid verbonden, ook door allerlei verschillen heen en leidt de Geest je met elkaar om de kerk werkelijk bij de kern te houden. Dat was toen en nu ontzettend hard nodig.
Gebed: Heer, laat ons één zijn in wat U belangrijk vindt en laat ons elkaar begrijpen in ons verlangen voor de kerk van U.